Γίνεται πολύς λόγος για την απαραίτητη ειλικρίνεια που πρέπει να υπάρχει προκειμένου να καταφέρει μια σχέση μεταξύ ανθρώπων να λειτουργήσει. Από την παιδική μας ακόμη ηλικία, οι γονείς μας τονίζουν τη σημασία που έχει να τους λέμε την αλήθεια καθώς επίσης και το να μην τους κρύβουμε πράγματα.
Ένα από τα πράγματα με τα οποία έρχονται συχνά αντιμέτωποι οι επαγγελματικοί σύμβουλοι είναι το λεγόμενο σύνδρομο Burnout
Γιατί επικοινωνούμε; Πολλές φορές όταν μιλάω με ανθρώπους που τους απασχολεί η επικοινωνία, τους φέρνω αντιμέτωπους με αυτή την ερώτηση. Οι απαντήσεις που παίρνω είναι πολλές και διαφορετικές.
Κοιτάζοντας καθημερινά γύρω μας, βλέπουμε ανθρώπους, οι οποίοι επιδεικνύουν διαφορετικές συμπεριφορές στα ίδια ερεθίσματα. Όταν προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τις συμπεριφορές τους, συχνά τις αποδίδουμε στην προσωπικότητά τους ή στο χαρακτήρα τους. Τι είναι όμως αυτά τα δύο πράγματα τα οποία επικαλούμαστε διαρκώς, και με ποιο τρόπο λειτουργούν;
Ένα από τα πράγματα τα οποία δεν θα φανταζόμουν ποτέ, πριν ασχοληθώ με το επάγγελμα του ψυχολόγου (αλλά και πριν μπω ο ίδιος στο ρόλο του θεραπευόμενου), είναι το πόσα λίγα πράγματα ήξερα για τον εαυτό μου. Δεν θα μιλήσω για «βαθιές» έννοιες, όπως το νόημα της ζωής, ηθικές αξίες, πολιτικά πιστεύω και ούτω καθεξής. Αυτά είναι άλλο επίπεδο, προχωρημένο.
Πως θέτουμε κανόνες στη σχέση μας; Ένα από τα πιο συχνά πράγματα τα οποία αναφέρουν οι άνθρωποι ως σημαντικά σε μία σχέση, είναι το θέμα της επικοινωνίας. Πολλές φορές, μάλιστα φτάνει η επικοινωνία μέσα στο ζευγάρι, να είναι τόσο σημαντική ώστε μία καλή σχέση να ταυτίζεται με την καλή επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους.
Μέχρι τα πέντε περίπου έτη τα παιδιά δεν έχουν ανεπτυγμένη την Θεωρία του Νου. Με αυτόν τον όρο εννοούμε την μεταγνωστική ικανότητα του ανθρώπου να μπορεί να αντιληφθεί ότι η γνώση που κατέχει, μπορεί να διαφέρει από την γνώση που κατέχουν οι άλλοι άνθρωποι. Ας δούμε πως λειτουργεί η θεωρία του νου με ένα παράδειγμα.
Αν και η ανθρώπινη σεξουαλικότητα αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πτυχές της ζωής του ανθρώπου, έχει συνδεθεί με διάφορα ταμπού και δεν νιώθουμε άνετα να μιλήσουμε για αυτή. Μέσα από τη βιομηχανία της μόδας, της πορνογραφίας και των μέσων μαζικής ενημέρωσης έχουμε καταφέρει να ανάγουμε το σεξ σε κάτι πονηρό και απαγορευμένο.
Από την εφηβεία στην ενήλικη ζωή, από τον ρόλο του εργένη σε αυτόν του συντρόφου κι έπειτα του γονιού. Από το χειμώνα στην άνοιξη και από το καλοκαίρι πίσω στο φθινόπωρο. Είτε πρόκειται για μεγάλες αλλαγές που μας συμβαίνουν μόνο μια φορά, είτε για αλλαγές που ζούμε ξανά και ξανά, χρόνο με το χρόνο, η ζωή μας δεν είναι παρά μια σειρά από συνεχείς μεταβάσεις. Για την παιδική και την εφηβική ηλικία οι σημαντικότερες μεταβάσεις έχουν να κάνουν σχεδόν πάντα με το σχολείο.
«Εμπειρία είναι το όνομα που δίνουν οι άνθρωποι στα λάθη τους» O.Wilde Θυμάμαι την στιγμή που ακούγοντας μαθηματικά μέσα σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο, αναρωτήθηκα για πρώτη φορά εάν τελικά μου αρέσει το πολυτεχνείο.
Παραπλήσια αιτιολογία με τη Ναρκισσιστική Διαταραχή της προσωπικότητας, συναντάμε και στην περίπτωση της Οιστριονικής Διαταραχής της προσωπικότητας. Γνωστή και ως Δραματική Διαταραχή της Προσωπικότητας, η Οιστριονική Διαταραχή περιλαμβάνει άτομα τα οποία έχουν την ανάγκη να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής των γύρω τους. Μέχρι πριν κάποια χρόνια η εν λόγω διαταραχή ονομαζόταν Υστερική Διαταραχή της Προσωπικότητας, αλλά η ονομασία της άλλαξε για να μην συνδέεται με τα καθαρά υστερικά συμπτώματα τα οποία συμπεριλαμβάνουν σωματοποίηση της ψυχολογικής δυσφορίας.
Ένα από τα σημαντικότερα σημεία σε μια συμβουλευτική συνεδρία, είναι αυτό το οποίο ονομάζουμε «εδώ και τώρα». Πρόκειται για την εστίαση της κουβέντας στην παρούσα εμπειρία, στον δεδομένο χώρο και χρόνο στον οποίο το βιώνουμε.
Μία από τις πιο “διάσημες” ίσως διαταραχές προσωπικότητας, η Ναρκισσιστική Διαταραχή της προσωπικότητας, παίρνει την ονομασία της από τον μυθικό Νάρκισσο. Πρόκειται για εξαιρετικά ενδιαφέρουσες προσωπικότητες οι οποίες εντυπωσιάζουν με τον τρόπο σκέψης αλλά και τη συμπεριφορά τους, και έτσι τους συναντάμε πολύ συχνά ως χαρακτήρες στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο.
Από τον μύθο του Νάρκισσου, στη Γέννηση του Ανθρώπου Λίγες ίσως ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας είναι τόσο γνωστές όσο η ιστορία του Νάρκισσου. Πεντάμορφος και νεαρός, ο Νάρκισσος ερωτεύτηκε τον εαυτό του, όταν αντίκρισε την αντανάκλασή του στα νερά μίας πηγής. Κατέβαλλε προσπάθειες να αγγίξει την εικόνα του, που έβλεπε να σχηματίζεται στα νερά, μα δεν μπορούσε να το καταφέρει, και έτσι έμεινε για πάντα εκεί θαυμάζοντας τον εαυτό του. Αυτό ήταν και το σημείο στο οποίο πέθανε, ενώ στην ίδια θέση φύτρωσε λίγο αργότερα ένα πανέμορφο λουλούδι που πήρε την ονομασία του από τον τραγικό ήρωα του μύθου.
Αξίζει να ρίξουμε μία ματιά στην λεζάντα της φωτογραφίας, όσο και στις δεκάδες παρόμοιες που κατακλύζουν αυτόν τον καιρό τους τοίχους ανθρώπων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: “Πριν κοιτάξεις άλλη γυναίκα σκέψου πρώτα πόσοι θα ήθελαν τη δική σου…..”
Ίσως να μην υπάρχει τίποτα το οποίο συναντάμε συχνότερα στην ιστορία της ανθρωπότητας από τις τριάδες. Πράγματι, ο αριθμός τρία, είναι ένα νούμερο το οποίο συναντάμε ξανά και ξανά, τόσο στην θρησκεία όσο και στην επιστήμη.
Ας ρίξουμε μια ματιά στα βασικότερα χαρακτηριστικά που περιλαμβάνει μία ψυχοθεραπευτική σχέση. Με τον όρο αυτόν, εννοούμε τη σχέση την οποία χτίζουμε με έναν ψυχοθεραπευτή κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας.
Μπήκε και πάλι ο πιο αγαπημένος μήνας των παιδικών μας χρόνων, και την φετινή χρονιά τα Χριστούγεννα φαίνεται να μας είναι πιο απαραίτητα από ποτέ. Δυστυχώς αυτό που ξεκίνησε για τους περισσότερους σαν γιορτή της αγάπης, έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε ένα φανταχτερό, καταναλωτικό πανηγύρι, χάνοντας το αρχικό του νόημα. Μία από τις πιο αμφιλεγόμενες φιγούρες όλων των εποχών, ο Άγιος Βασίλης, έρχεται και πάλι στο προσκήνιο. Μαζί του εκτός από δώρα στα παιδιά φέρνει και μία σειρά από ερωτήματα στους απανταχού γονείς. Πρέπει να τους πούμε την ιστορία ή όχι; Τελικά το παιδί μας πιστεύει ότι ο εύσωμος κύριος με τη γενειάδα και τα κόκκινα μάγουλα είναι πραγματικός, και αν ναι, ποια είναι η σωστή ηλικία για να μάθουν την αλήθεια;
Έχουμε κάνει στο παρελθόν μια εισαγωγή πάνω στο τι είναι η ψυχοθεραπεία γενικότερα, αλλά δεν έχουμε επεκταθεί πάνω στις διάφορες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους τις οποίες συναντάμε, τόσο σε διάφορα άρθρα, όσο και όταν πηγαίνουμε σε κάποιον θεραπευτή. Ακούμε συχνά λέξεις όπως ψυχανάλυση, υπαρξισμός, συστημική, Gestalt, και διάφορα τέτοια περίεργα. Ουσιαστικά, με τις λέξεις αυτές αναφερόμαστε στην μέθοδο την οποία χρησιμοποιεί ο κάθε θεραπευτής, προκειμένου να φτάσει στην θεραπεία των συμπτωμάτων για τα οποία διαμαρτύρεται ο πελάτης του. Κάθε μία από τις μεθόδους ψυχοθεραπείας βασιζεται πάνω σε μια διαφορετική θεωρία.
Με την λέξη ψυχοθεραπεία εννοούμε την θεραπευτική διαδικασία η οποία λαμβάνει χώρα ανάμεσα σε έναν ειδικά εκπαιδευμένο επαγγελματία (θεραπευτής) και έναν ή περισσότερους ανθρώπους οι οποίοι έχουν ως στόχο να αντιμετωπίσουν κάποιες καταστάσεις ή θέματα που τους ταλαιπωρούν ή τους προβληματίζουν. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, εξερευνούνται οι σκέψεις, τα συναισθήματα οι συμπεριφορές και άλλες πτυχές της ζωής και της καθημερινότητας του ανθρώπου που έχει ζητήσει βοήθεια.
Όσοι από εμάς έχουμε εργαστεί κάποια στιγμή τα τελευταία χρόνια στον δημόσιο τομέα, έχουμε έρθει αντιμέτωποι με τον θεσμό του πιστοποιητικού ψυχικής υγείας. Πρόκειται ουσιαστικά για μία βεβαίωση εξάμηνης διάρκειας, η οποία δίνεται στον πολίτη από κάποια θεσπισμένη ελληνική αρμόδια αρχή και εγγυάται ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος την στιγμή της εξέτασης, δεν νοσεί ψυχικά με οποιονδήποτε τρόπο.
Έχουν περάσει άπλετα χρόνια μα δεν νομίζω πως θα ατονήσουν ποτέ στη μνήμη μου οι παιδικές μου επισκέψεις στον oδοντίατρο. Ούτε στη δική του. Να ‘στε βέβαιοι για αυτό. Για κάποιο περίεργο λόγο τον οποίο δεν έχω καταλάβει ακόμη, τα δόντια μου έβγαιναν κάπως στραβά. Έτσι την περίοδο την οποία τα παιδιά αλλάζουν δόντια, εγώ έπρεπε να επισκέπτομαι τον οδοντίατρο προκειμένου να κάνει εξαγωγή στα παλιά. Μετά από μία συναρπαστική πρώτη επίσκεψη, με πόνο, αίματα και αλατόνερα στο σπίτι, πήρα την εξής απόφαση: «Εγώ, εκεί, δεν ξαναπάω, τελεία»
Τα περισσότερα ενδιαφέροντα πορίσματα που συναντάμε στον τομέα της ψυχολογίας, προκύπτουν μέσα από την ανακάλυψη αντιφάσεων. Σε πρόσφατες έρευνες διαπιστώθηκε ότι όταν ρωτούσαμε τους ανθρώπους τι στόχους έχουν για το μέλλον τους, μας έδιναν απαντήσεις οι οποίες αναφέρονταν κατά κύριο λόγο σε υλικά αγαθά: επαγγελματική αποκατάσταση, προαγωγή, απόκτηση πτυχίων από τους ίδιους ή από τα παιδιά τους.